Waarom ik mijn vrienden niet opeet

Het gelijknamige boek van Mathieu Ricard was voor mij de kers op de taart na meer dan tien jaar documentaires, boeken en artikels over dieren eten. De beelden uit het slachthuis in Tielt, die deze week een storm van verontwaardiging ontketenden, verbaasden me helemaal niet. Ik was blij dat ze eindelijk eens in de mainstream media kwamen, na zoveel jaren censuur. In De Standaard de dag nadien: “Als 10 procent van de Belgische volwassenen zou overschakelen op een meer plantaardig eetpatroon, dan spaart onze overheid op 20 jaar tijd bijna 1,3 miljard euro uit. Dat zegt professor Lieven Annemans, die gezondheidseconomie doceert aan de UGent.” Het kan ons dus nog geld besparen ook! De industrie schermt ons bewust af van de waarheid rond vlees zodat we zeker niet minder gaan consumeren. (Er staan dan ook veel jobs en bonussen op het spel, maar dat is een ander verhaal.) Dat tekort aan informatie geldt rond gevolgen voor het milieu, onze gezondheid en voor de dieren zelf. Onlangs hoorde ik iemand zeggen dat we over honderd jaar waarschijnlijk op dezelfde manier naar industriële veeteelt kijken als hoe we nu slavernij zien, en daar kan ik me wel in vinden. Ik geloof er (net zoals M. Ricard) in dat de mens (soms trager dan ik zou willen) evolueert naar een bewuster wezen, dat niet zomaar keuzes maakt zonder na te denken bij de gevolgen ervan.

Het bekendste boek over de vleesindustrie moet “Dieren Eten” (Eating animals) van Jonathan Safran Foer zijn. Ik hou niet alleen van zijn romans zoals Extremely loud and incredibly close, maar ook van de manier waarop hij met hart en ziel strijd voor dierenwelzijn. Met “Dieren Eten” schreef hij in mijn ogen een manifest, en legt hij zonder omwegen de vleesindustrie bloot. De feiten volgen elkaar op en het ene na het andere hoofdstuk doet je mond openvallen van verbazing. Ondertussen weet ik dat veel mensen minder (en kwalitatiever) vlees gingen eten, of er helemaal mee stopten, na het lezen van het boek. De films Cowspiracy en Earthling laten meestal ook een stevige impact achter. Ikzelf las en zag ze pas ná ik ervoor koos om vegetarisch te gaan eten, maar ze sterkten me des te meer in mijn keuze.

Ik werd me als kind bewust van het eten van dieren toen ik een camion met op elkaar gepropte varkens krijsend naast onze auto zag rijden, en ik na het vragen waarom ze daar zaten te horen kreeg dat ze onderweg waren naar het slachthuis. Ik vond het verschrikkelijk voor de dieren…en vroeg of we konden stoppen met vlees eten. Als jonge volwassene informeerde ik mezelf verder en kwam ik te weten dat niet alleen de dieren vreselijk lijden onder onze keuzes, maar ook het milieu en vaak ook onze eigen gezondheid. Het water, de energie en de ruimte die nodig zijn om aan onze vleesnood (van voeding tot vervoer) te voorzien is gigantisch. De vleesindustrie is de grootste bijdrager aan de opwarming van de aarde en heeft meer impact dan alle vervoer over land, water en lucht samen. De impact van de uitscheiding van de dieren op rivieren en aarde is enorm negatief.

Vaak eten mensen veel meer vlees dan hun lichaam nodig heeft, waardoor het net negatieve gevolgen kan hebben zoals verzuring. Bij artritis en artrose zou ik dan ook aanraden om heel wat minder of geen vlees meer te eten. Dat staat nog los van de antibiotica en minderwaardige voeding die sporen achterlaten in het vlees en reageren in je lichaam. Plantaardige eiwitten zijn gemakkelijker verteerbaar, werken op een positievere manier en hebben ook nog eens een veel lagere impact op de aarde. We waren vroeger jager-verzamelaars, maar de nadruk lag wel op het laatste (80%) en ondertussen zijn we weer millennia verder geëvolueerd. Na verder onderzoek ontdekte ik dat we écht geen vlees en vis nodig hebben om gezond te leven en dat we meer dan voldoende plantaardige alternatieven hebben. Voor de zekerheid liet ik onlangs de aanwezigheid van vitamine B12 en ijzer in mijn bloed onderzoeken, en na jaren vegetarisch eten bleek ik nog steeds netjes in de norm te zitten. Het boek van de beste vriend en vertaler van de Dalai Lama, Mathieu Ricard, gaat nog veel verder dan de “klassieke redenen” om vegetarisch te eten. Waarom zouden we een ander dier laten lijden en doden voor ons welzijn terwijl we het niet nodig hebben? Dankjewel Mathieu, om dat inzicht dik in de verf te zetten.

Het argument “dat dieren toch ook andere dieren doden” en “het normaal is voor mensen om te jagen”, is ook iets wat Ricard helder weerlegt. Als we steeds bewustere mensen worden, en we ons zien als meer bewust dan de andere dieren, dan kunnen we ook een bewuste keuze maken om die andere dieren niet te schaden als het niet nodig is. Zij nemen trouwens ook alleen maar uit de natuur wat ze echt nodig hebben, ze doden niet voor het plezier en eten alles op van kop tot staart. Daarnaast hebben wij net een bewustzijn, consciousness, waardoor we het grotere plaatje kunnen zien en ervoor kunnen kiezen om in harmonie met de natuur, dieren én planten, te leven, in plaats van in hiërarchie en concurrentie. Wie zijn wij, mensen, om alle levende wezens ten dienste van onszelf op te eisen? En ze zelfs te kweken voor onze voeding terwijl we ze niet nodig hebben? Veel vlees komt ook nog eens in de vuilnisbak terecht, over een verloren leven gesproken…Uit onderzoek blijkt meer en meer hoe intelligent dieren zijn, ook al zijn ze anders dan ons. Varkens blijken bijvoorbeeld in staat te zijn op een spelconsole te spelen en halen het niveau van een tweeënhalf jarig kind. Koeien voelen oprecht verdriet wanneer hun kalfjes net na de geboorte afgenomen worden en staan niet “zomaar wat te loeien”. Zowat alle dieren, ook vissen, blijken pijn op een gelijkaardige manier als wij te ervaren, en toch blijft men hen martelen om ons te plezieren.

Ik ben blij dat de beelden van Tielt (eerder regel dan uitzondering, toevallig lukte het om hier te filmen) op het nieuws kwamen, dat ik mijn collega’s erover hoorde spreken en dat Animal Rights een massa reacties kreeg van mensen die verklaarden onmiddellijk te stoppen of minderen met vlees te eten, of toch industrieel gekweekt vlees. Want hoe kunnen mensen de keuze maken om minder vlees te gaan eten als ze niet beschikken over de juiste informatie? Ik verwacht helemaal niet dat alle mensen ineens vegetariër worden, als iedereen al een beetje minder vlees zou eten zou een groot deel van de problemen al opgelost zijn. Het deed me tegelijk ook weer veel pijn om voor de zoveelste keer mishandelde, lijdende, bange en ongelukkige dieren te zien, alleen maar omdat wij als mensen per sé zoveel vlees willen eten. Wie bezig is met energie en ziet wat het effect er van is, eet liever ook geen dingen die zo negatief geladen zijn.

Hypocriet, onbewust, ongeïnformeerd, ongeïnteresseerd, geïndoctrineerd, gebrainwashed, gemanipuleerd of bewuste keuze, wie ervoor kiest om veel vlees te eten is daar natuurlijk vrij in, al blijf ik er zelf op hopen dat we (terug) naar een ander voedingspatroon zullen evolueren. Niet alleen omdat er niet genoeg plaats is om genoeg voedsel te kweken en hokken te voorzien voor alle kippen die we willen eten de komende decennia (of gaan we ze in flatgebouwen steken?) en omdat de “productie” een negatieve impact heeft op ons milieu, maar ook omdat we er als maatschappij voor kiezen om dieren niet meer zo barbaars te behandelen voor onze eigen luxe en smaak. Zou het een groot verschil maken als mensen hun dieren zelf zouden moeten slachten en ze het niet in een steriel pakje in vierkantvorm in de supermarkt zouden kopen? Of als de muren van slachthuizen van glas zouden zijn? En waarom de keuze om wél met huisdieren om te gaan alsof het onze kinderen zijn maar de dag erna een boterham met “paardje” of paté te eten? Ik volg Mathieu Ricard in zijn pleidooi voor mens, dier en aarde, en vertrouw er net als hem op dat er traag maar gestaag een evolutie plaatsvindt waardoor de mens andere en bewustere keuzes zal gaan maken met het oog op de gevolgen voor zichzelf, andere levende wezens en het milieu. En voor wie niet weet waar te beginnen, Eva biedt altijd goede raad en een eindeloze voorraad aan heerlijke (en vaak snelle) recepten.

Om af te sluiten deel ik nog twee quotes uit het hoofdstuk “De geschiedenis tussen mens en dier”, waarbij ik verbaasd was over het aantal (sterkte) volkeren in de geschiedenis die géén dieren aten:

Plutarchus: “Geen mens durft rauw vlees te eten; we koken en braden het, veranderen het met behulp van vuur en allerlei kruiden, we vermommen en versluieren de afschuwelijke moord, opdat onze smaak, bedrogen door al die vermommingen, niet afwijst wat hem vreemd is.”

Ovidius: “Jullie hebben graan en appels die de buigzame takken laten neerhangen, jullie hebben druiven die in groene wijngaarden zwellen, groenten die zacht en mals worden door ze te koken, jullie hebben melk en klaverhoning. De aarde biedt levensmiddelen in overvloed en haar voedsel is smakelijk; ze brengt gerechten op tafel die bloed noch dood eisen. Helaas, hoe slecht is het met ons eigen vlees ander vlees te verslinden, ons gulzige lichaam vet te mesten door andere lichamen naar binnen te werken, en een levend wezen te voeden met de dood van een ander levend wezen.”

Afbeelding: ten have uitgeverij & Mathieu Ricard