Ode aan de paardenbloem – dandelion – dent de lion

Overal springen ze uit de grond: van de berm naast het fietspad naar de eenzame bloem tussen de stoeptegels over de ontelbare gele hoofdjes in de tuin van de buren tot de verdwaalde bloemen in de potten op ons terras. Veel mensen willen ze zo snel mogelijk weg, ze zijn on-kruid, niet kruidig, waardeloos en weg te gooien. Snel wat herbicide erop of met de grasmachine erover. Jammer dat de meesten vergeten zijn dat elke plant in de natuur wel een nut heeft, en dat we daar gratis over kunnen beschikken zolang we er maar een beetje tijd en aandacht aan besteden. En wat kan je nu tegen een bloem hebben? Ik vind het ook nog steeds leuk om de pluisjes weg te blazen van de achterblijvers en voel me dan meteen terug kind. Een ode aan de paardenbloem, en enkele aanraders om zelf aan de slag te gaan.

Taraxacum officinale Weber, zo heet de in de volksmond “pis(se)bloem” genoemde plant in het Latijn. In het Engels vind ik het ook een prachtige naam: dandelion, ik zou het honderd keer kunnen zeggen en het nog niet beu worden. In het Frans is het dan weer het mooie Dent de lion en het iets minder mooie Pissenlit, net zoals het Duitse Pusteblume. Overal ter wereld zijn de gele bloemen te vinden, behalve in de Tropen. In 1485 schreef men in de “Ortus sanitatus” voor het eerst in Europa over het geneeskrachtige gebruik ervan. In de Chinese (7de eeuw) en Arabische (10-11de eeuw) geneeskunde gebruikten mensen de sterke plant al veel langer. In tegenstelling tot vele andere kruiden kan je alle delen gebruiken, zowel de wortel als de bladeren, en in mindere mate zelfs te bloemen.

De paardenbloem is echt een weldoener voor je lichaam en de gehele plant is algemeen versterkend. Vooral de wortel ondersteunt je lever en gal preventief en bij aandoeningen. Hij is daarnaast ook een bittermiddel en werkt dus op de spijsvertering. De wortel is eetlustbevorderend, zorgt ervoor dat je maag voldoende sap afscheidt en helpt bij moeilijke spijsvertering, onder andere bij winderigheid en een opgezette buik. De plant kan ook ondersteunend werken voor de pancreas. Gebruik hem niet bij maagzuur of maagzweren of bij obstructie van de galwegen, dat kan een tegenovergesteld effect hebben.

Het blad is dan weer vooral urinedrijvend, urinezuurdrijvend en ontgiftend. Door het afdrijven van urine helpt de plant bij oedemen (praat hierover met je arts), nieraandoeningen (zoals preventie en afdrijven van stenen) en onvoldoende urineproductie. Urinezuur wil je dan weer uit je lichaam omdat het zorgt voor jicht, artritis en andere reumatische aandoeningen. Soms zijn chronische huidaandoeningen zoals acné, eczema en psoriasis ook het gevolg van een slechte leverwerking of slechte afvoer van afvalstoffen en dan kan paardenbloem hulp bieden. De ontgiftende eigenschap zorgt ervoor dat de plant ideaal is voor een reinigingskuur.

Als kers op de taart heeft de in onze contreien overvloedig aanwezige plant nog een hele resem andere voordelen op zijn naam staan. Zo ondersteunt hij onder andere bij hoge bloeddruk, broze haren en doffe huid, bloedarmoede, osteoporose, ouderdomsdiabetes en verzwakte weerstand. Het eten van paardenbloem vult de nodige mineralen en vitaminen in je lichaam ook goed aan, met op kop kaliumzouten (wat de meeste urinedrijvende middelen net onttrekken aan het lichaam), maar daarnaast ook calcium, magnesium, selenium, zink, mangaan, zwavel en chroom. Er zit ook nog een reeks vitamines en enzymen in, de plant is dus een gemakkelijke manier om ze binnen te krijgen. Let op als je (zware) medicatie neemt, paardenbloem kan hiermee reageren dus je bespreekt dit best eerst met je arts. Het melksap kan je uitwendig gebruiken bij wratten, breng het lokaal aan en bescherm de omringende huid. De bloemen kan je laten trekken in (biologische) olie die verzachtend werkt bij spier- en gewrichtspijn. Doe de bloemhoofdjes met olie (olijf, abrikozenpit, amandel,…) in een weckpot, laat hem twee weken op een zonnige plaats staan en zeef hem nadien.

Let er zoals steeds op dat je de plant op een veilige plek plukt, niet naast een drukke baan of op een plek waar dieren er op zouden plassen, en was hem altijd voor gebruik. De gemakkelijkste manier om de bladeren te consumeren is door ze gewoon rauw op te eten in een slaatje of tussen de boterham. Ze zijn een beetje bitter, maar gemengd met andere ingrediënten zijn ze een lekkere extra in je gerecht. Om aan een werkzame dosis te komen raadt de vakliteratuur aan om het equivalent van 4 à 10 gram gedroogd kruid te nemen, drie keer per dag. Je kan er zowat alles van maken: tinctuur, afkooksel, infuus, poeder, extract, sap, wijn en siroop. Deze allemaal overlopen zou pagina’s lang duren dus als je interesse hebt kan je me altijd contacteren, raad vragen in je lokale natuurwinkel (of er een preparaat kopen), vakliteratuur aanschaffen of vertrouwen op dokter Google voor recepten. Mensen die allergisch zijn aan Asteraceae (de composietenfamilie) kunnen best opletten met de plant, er kan ook een huidreactie optreden bij aanraking.

Misschien heb je de plant nu niet nodig of heb je geen zin om ermee aan de slag te gaan, maar je kan de paardenbloemen ook gewoon laten staan? Ze zijn niemand ten last en geven de wereld weer wat meer kleur. En wie weet, misschien heb je ze ooit toch nog nodig? Lang leve de paardenbloem, dandelion, dent de lion!

Om af te sluiten geef ik nog het verrassend lekkere recept van broeder Guy Van Leemput mee:

SIROOP

  • 400 gram paardenbloemen zonder stelen
  • 2 citroenen
  • 2 kg suiker
  • 2,5l water

Overgiet de bloemen en de in schijfjes gesneden citroenen met het hete water en laat dit 24 uur rusten. Daarna filteren, verwarmen en de suiker toevoegen. Je kan de siroop nadien in een gesteriliseerde fles in de ijskast bewaren en puur innemen of mengen met water of een ander drankje.

Bronnen:
Groot handboek geneeskrachtige planten, Dr. Geert Verhelst
Heilzame kruidenrecepten van broeder Guy, Guy Van Leemput
Eigen kennis als herborist.

Foto: De eerste paardenbloem die open ging op ons terras dit jaar.