Het verborgen leven van bomen – Peter Wohlleben

Het was papa die me dit pareltje cadeau gaf voor mijn verjaardag. Net als ik geeft hij graag boeken aan geliefden, en weet hij ze altijd op maat te selecteren. Het bomenboek is fascinerend, ik las het in één keer uit. “Wat ze voelen, hoe ze communiceren – ontdekkingen uit een onbekende wereld”, de ondertitel omvat nog maar een fractie van de overvloed aan informatie die je in het boek vindt. Wat mij vooral opviel is dat bomen en mensen in essentie helemaal niet zo verschillend zijn, dat een boom ook streeft naar harmonie, een community, een veilige plek voor zijn nakomelingen, gezondheid en voedzaam eten. Klinkt zweverig? Maak kennis met het in 2015 best verkochte non-fictie boek in Duitsland, gebaseerd op wetenschappelijke feiten.

De Duitse Wohlleben – “goed leven”, wat een prachtige achternaam – werkte tot 2006 bij het bosbeheer in het Rijnland, maar hij gaf zijn job op om boswachter te worden van een stuk natuur in de Eiffel. Zo kon hij zijn ideeën rond ecologie in de praktijk brengen en kon hij zich focussen op het helpen en beschermen van bossen, zonder (onbewust) bomen te kwetsen door ze bijvoorbeeld om te hakken. Al van bij het begin merk je zijn liefde voor bomen, iets wat je na het lezen van het boek alleen maar mee kan nemen.

Er zijn te veel interessante hoofdstukken en feiten om op te sommen en ik raad iedereen aan het boek te lezen om de natuur en het leven beter te begrijpen. Het raakte me om te lezen hoe bomen zoals een liefdevolle familie voeding sturen naar een zieke kompaan, hoe ze als groep elkaar helpen bij hitte of koude, hoe ze er alles aan doen om hun “kinderen” op een goede plek te krijgen en hoe ze met elkaar praten (echt waar, bewezen feit!).

Het is fascinerend om te weten te komen dat bomen die wij als “jong” bestempelen vaak tientallen jaren oud zijn, dat ze als groep hun eigen airco creëren en samen een ideale thuis vormen voor miljoenen zoogdieren, insecten en levensnoodzakelijke schimmels. Die laatstgenoemden blijken door hun verbindingen onder de grond (mycelium) ook nog een gigantisch communicatienetwerk (het grootste ter wereld!) te zijn voor planten. Visueel lijkt de vorm heel hard op onze eigen zenuwen, zoals de holtes voor de sapstroom lijken op onze aders.

Ook de mens komt aan bod. Ons ingrijpen in het leven van bomen maakt het voor de natuur alleen maar moeilijker. We zetten bomen eenzaam en alleen in een tuin, zonder netwerk om hen te ondersteunen. We tappen berkensap af zonder de wonde van de boom te verzorgen en tekenen daarmee misschien zijn doodsvonnis. We halen bomen weg omdat een bos voor ons te donker of dicht is, en planten anderen op plekken waar ze gegarandeerd iedereen zullen domineren. We hakken bomen om die in bomenleeftijd nog maar tieners zijn en veel sterker hout zouden opleveren als we geduld hadden tot ze oud, oersterk en aan het eind van hun leven waren. En soms willen we ze gewoon weg, omdat ze er volgens ons niet handig of mooi staan.

De feiten volgen zich op, maar het boek is ook mooi opgebouwd zodat je het indrukwekkende leven van bomen van begin tot einde leert kennen. Na het lezen kan je alleen maar een diep respect voelen voor hen, breek je nooit meer zomaar een tak af en loop je op een andere manier door het bos.

Kleine tip: als je Duits kan lees je best de originele versie, de Nederlandse vertaling is voor iemand die van taal houdt bijna niet uit te houden.