Deze planten houden je warm in de winter

Een bad, een deken, een dikke trui, een kachel, … het zijn de klassieke manieren om warm te blijven in de winter, maar het kan ook anders. De natuur zorgt voor een hele reeks kruiden en planten die je lichaam opwarmen en tegelijk nog andere positieve effecten hebben op je gezondheid. Denk onder andere aan gember, vlier, pompoen of cacao. Het zijn de winterkruiden en planten bij uitstek die je vaak terugvindt in koekjes, dranken en andere gerechten. Deze toppers houden je van binnenuit warm én gezond in de donkere dagen.

Opgelet: Dit artikel is gericht op culinair gebruik. Kruiden reageren met andere planten en geneesmiddelen. Als je grotere doses gaat gebruiken dien je jezelf eerst te informeren of een arts of expert te raadplegen. Stel de vraag gerust aan mij, dan probeer ik je alvast zo goed mogelijk verder te helpen.

Kaneel

In Europa gebruiken we kaneel vooral in zoete lekkernijen zoals gebak en koekjes, maar de rest van de wereldbevolking gebruikt het ook in hartige gerechten. Denk maar aan Marokkaanse tajine, Griekse moussaka of een pittig stoofpotje. In de winter kan je het poeder gebruiken om heerlijke verwarmende drankjes te maken. Als je de bastrolletjes gebruikt moet je ze eerst koken, ander geven ze hun aroma niet vrij. Voeg kaneel toe aan thee of chocomelk en maak alcoholvrije ‘grog’ door een mespuntje van het kruid en een lepeltje honing in warme (plantaardige) melk op te lossen. Mijn favoriet? Amandelmelk! Ook een aanrader om chocolademelk mee te maken. Met kaneel.

Kaneel verwarmt je niet alleen, het werkt ook bloedsuikerspiegel- en cholesterolverlagend en helpt bij het voorkomen van diabetescomplicaties zoals hart- en vaatziekten. Daarnaast heeft het kruid als totaalextract (in de vorm van een tinctuur) een bevorderede werking op verschillende delen van de spijsvertering en werkt het ondersteunend bij verkoudheden en griep. Uitwendig kan je de etherische olie dan weer gebruiken bij onder andere tandvleesontsteking, een slechte adem en wratten.

Gember

Eén van mijn favoriete kruiden allertijden. Zowel vers als gedroogd, in zoete en hartige gerechten en in drankjes en stoofpotten. Ik zou de hele dag door gemberdingen kunnen eten en drinken en kan echt genieten van een pittige kop verse gemberthee, eventueel nog met het sap van een halve citroen. Voeg het vers of gedroogd toe aan je gerechten en drankjes en krijg er naast de lekkere smaak ook nog de weldaden van de plant bovenop.

De wortel geeft je niet alleen een instant warm gevoel maar is ook goed tegen allerlei kwalen. In de eerste plaats heeft het een versterkend effect op je spijsvertering. Als je misselijk bent kies je best voor verse gember (je kan er ook gewoon op kauwen), het gedroogde poeder werkt dan weer beter bij eetlustgebrek, winderigheid en andere spijsverteringsklachten. Bij verkoudheden of beginnende griep zonder hoge koorts kan je als stimulans ook 100g vers geraspte gember in een katoenen zakje onder het stromende water houden, het nog een paar keer door het badwater halen en er daarna van genieten. Gebruik gember niet bij hoge koorts. De plant heeft te veel interessante voordelen om ze hier allemaal op te sommen, maar is onder andere ook nog ontstekingswerend en werkt daardoor tegen reumatische klachten. Bij mannen verhoogt gember het libido en de vruchtbaarheid.

Kardemom

Zelf gebruik ik het kruid niet zo vaak, maar als ik het ergens proef dan neem ik me altijd voor om het vooraan in het kruidenbakje te zetten. Het is lekker in gebak met kaneel en past ook perfect in Indische stoofpotjes en curry’s. Ook met pompoen matcht het verrassend goed en een snuifje in verse appelmoes geeft het bijgerecht nog een extra twist. Net zoals de vorige twee is kardemom ook lekker in warme dranken, met of zonder zuivel en alcohol.

Kardemom lijkt qua werking op venkel, maar is minder actief. Het staat dus in de eerste plaats bekend om z’n spijsverteringsbevorderende eigenschappen en werkt onder andere eetlustopwekkend en krampstillend. Het kruid helpt bij een slechte adem en ondersteunt bij verkoudheden en luchtwegenontstekingen.

Kruidnagel

De gedroogde, ongeopende bloemknop van de kruidnagelboom stimuleert de bloedcirculatie en is daarom een prima aanvulling op de verwarmende kruiden. Net zoals de vorige vind je het regelmatig terug in drankjes en daarnaast is het ook een geliefd culinair kruid. Het is lekker in curry’s, wordt vaak gebruikt in combinatie met sinaasappel en geeft een extra diepte aan sauzen. Samen met zijn kompanen vind je kruidnagel ook vaak terug in koekjes, cakes en andere desserts.

Het verwarmende effect is een mooie eigenschap, maar nog sterker is het positieve effect bij het opbouwen van het maagslijmvlies en het verminderen van de zuurtegraad in de maag. Kruidnagel beschermt tegen het ontstaan van maagzweren en werkt verdovend op het maagslijmvlies. Onder de lange lijst met voordelen vallen onder andere ook nog het bevorderen van de spijsvertering, de ontstekingswerende en antivirale werking op de luchtwegen, de bloedverdunnende werking en het stimuleren van de geest en het geheugen. Uitwendig werkt kruidnagel tegen tandpijn, aften, tandvleesontsteking, slechte adem en milde slijmvliesontstekingen van mond- en keelholte.

Chai’s en andere warme kruidendranken combineren vaak kaneel, gember, kardemom en kruidnagel. Mijn favoriete drankje na een koude, natte winterdag. Ook lekker met amandelmelk.

Vlier

Als er een hele reeks drankjes voor me staat en één ervan is met vlierbloesem, dan zal ik daar bijna altijd voor kiezen. De subtiele smaak verleidt me elke keer opnieuw en twee jaar geleden maakten we zelf vlierbloesemsiroop. Een paar maanden later plukten we de bessen om siroop te maken voor de winter, om aan te lengen met warm water of puur te nemen in plaats van klassieke hoestsiroop. Ook heerlijk! Net als de bloemen staan de bessen van de vlier bekend om hun zweetdrijvende werking, wat je gevoel van warmte automatisch de hoogte doet ingaan.

Het is net die zweetdrijvende werking die de boom zo heilzaam maakt bij griep of verkoudheden met koorts, ook voor kinderen. Onderzoek wijst uit dat het de ziekteduur bij griep in negentig procent van de gevallen zelfs met de helft verkort! Daarnaast werken de bloemen ook ontstekingswerend en verzachtend op de slijmvliezen, waardoor ze uitstekend zijn om te gebruiken bij allerlei soorten hoest en andere aandoeningen van de luchtwegen.

Rauwe chocolade

Goed nieuws voor chocoladefans! Ook aan cacao worden verwarmende eigenschappen toegeschreven. Je kiest dan best voor de pure en nog beter, de rauwe, chocoladevariant.

Buiten warmtebevorderende eigenschappen bevat het heerlijke goedje ook een heleboel antioxidanten die onder andere ouderdomsverschijnselen tegen gaan, beschermt het je hart, verbetert het de circulatie en verlaagt het de bloeddruk.

Hou wel in je achterhoofd dat cacao (net als kaneel, gember, kardemom en kruidnagel) van de andere kant van de wereld moet komen en dat er heel wat informatie bekend is over de slechte omstandigheden en voorwaarden van de boeren. Door chocolade met een Fair Trade label te kiezen en het te zien als een luxeproduct en niet als iets wat hier eindeloos aan de bomen groeit, kunnen we die miserie stoppen.

Groenten (knollen, wortels, kolen en ui-achtigen)

Niet alleen kruiden en bomen kunnen je van binnenuit verwarmen, ook groenten kunnen een groot verschil maken. Wie volgens de seizoenen eet heeft ondertussen de tomaten, komkommers en paprika’s opzij geschoven en geniet van knolselder, pompoen, zoete aardappel, spitskool, prei en ui. Zij helpen je lichaam om warm te blijven en terug op te warmen als je het te koud hebt. Help een handje en kies voor voeding die je in de winter nodig hebt.

Natuurlijk zijn er nog veel meer planten die je warm houden, maar met deze reeks geraak je hopelijk al een eind verder. Net iets warmer, gezonder en met lekkerdere drankjes dan vorige winter. Voeg de planten toe aan je favoriete gerechten en drankjes. Experimenteer en geniet van de heerlijke smaken en weldaden van de natuur.

Contacteer me gerust als er iets niet duidelijk is of als je een specifieke vraag hebt rond het gebruik van planten.

Bronnen: het ‘Groot Handboek Geneeskrachtige Kruiden’ van Dr .Geert Verhelst & eigen parate kennis. 

Foto’s: Bovenaan: mijn favoriete kop die ik kreeg van J.. De planten zijn rechtenvrije afbeeldingen, waarvoor dank aan de vrijgevige fotografen.