Experiment: afvalarm zeilweekend

Zeilen brengt je dichter bij de natuur en de elementen, maar als we zien hoeveel afval we produceren tijdens zo’n trip vragen we ons af of we wel genoeg zorg dragen voor die natuur. Na drie nachten met z’n vieren op de boot sleuren we meestal twee stampvolle vuilzakken uit een hoekje. Het grootste deel daarvan is plastic, wat onze oceanen toch al zo ziek maakt. Dat moet beter kunnen. Lees hier ons verslag van vorige zomer. Dit jaar gaan we het nog beter doen.

Afvalarm zeilen begint in de supermarkt. Van alle winkels waar je voeding kan kopen is plastic hier het meest vertegenwoordigd, waardoor het al een hele uitdaging is om onze inkopen te doen. Maar we willen het toch proberen. Uiteindelijk shopt bijna iedereen hier en is het de norm, dus wij doen het ook voor dit experiment. Groenten zitten meestal (individueel) in plastic verpakt (waarom?!) of je moet ze in een plastic zakje steken, een papieren alternatief is er niet. We leggen ze als het mogelijk is los in ons karretje of steken ze samen in één zak. Aardappelen vinden we in verschillende versies in karton, maar de biologische die we willen zitten enkel in plastic verpakt. Jammer! Buiten basisvoedingswaren zoals bloem, suiker en boter zit bijna alles in glanzend plastic. We doen ons best om alternatieven te zoeken, maar dolen vooral vruchteloos door de gangen. De koekjes- en snoepjesrayon slaan we volledig over, de hoeveelheid plastic over plastic over plastic gaat over onze zelfverklaarde grens. Pas een uur later (zoektocht!) toveren we aan de kassa onze eigen katoenen zakken en kartonnen dozen boven zodat we geen zakken moeten kopen. Conclusie? De supermarkten nemen momenteel weinig tot geen verantwoordelijkheid voor verpakkingen. Tips? Ogen open houden voor losse groenten en papieren omhulsels, en vooral teruggrijpen naar basisproducten en zelf aan de slag gaan. Of je verse inkopen doen op de markt of bij een lokale kruidenier of natuurwinkel, die hebben over het algemeen papieren zakjes en losse groenten en fruit. En breng je eigen draagtas of doos mee.

Vrijdagavond: Haven Bruinisse, Zeeland, Nederland

Na het werk vertrekken we meteen naar de haven. Sinds J. en ik vorig jaar voor het eerst mee mochten op de boot van onze vrienden zijn we helemaal verkocht aan het zeilen. Het water, de natuur, de rust, het goede gezelschap en het heerlijke eten dat we koken op het wiebelende fornuis: ik kan er echt van genieten. Onze kapitein is ook nog eens de beste chef van ons vieren dus heeft hij op voorhand vol-au-veggie gemaakt en in een herbruikbare pot gestoken. De ‘koekjes’ die erbij zitten zijn verpakt in karton en dun plastic: strike one. Omdat we geen zoete dingen kochten besluiten we na het eten zelf iets te bakken: spelt-chocoladekoekjes in een mix (dit keer toch uit de natuurwinkel) verpakt in een papieren zak waar je enkel nog een ei (karton!) en goede boter (papier!) bij moet doen. Het resultaat is niet alleen overheerlijk en vullend, maar geeft ook meer voldoening omdat we het zelf gemaakt hebben. De mannen kraken een glazen fles biobier, er is water uit brik (nog niet ideaal maar toch al beter dan plastic flessen?) en één van onze twee flessen frisdrank die toch nog mee aan boord gingen is open. J. heeft zichzelf uitgeroepen tot bakker van dienst en kneedt een stevig deeg om morgen brood te kunnen maken. Gezellig! Spelt- en tarwebloem uit papieren zakken, een gigantisch pak gist (als het dan toch in plastic zit, dan beter in een megaverpakking plaats van allemaal kleintjes die een veel groter maken), zout uit karton, water uit de watertank en een snufje suiker uit de papieren zak. De vuilzak is zo goed als leeg.

Zaterdag: Haven Bruinisse – Tiengemeten – Volkeraksluis

Tijdens het varen hebben we meestal veel honger en denken we dus vaak aan eten. Nu we minder afval proberen te creëren merken we op dat we nog veel meer tijd in de bereiding moeten steken dan voordien. Meestal namen we bijvoorbeeld ‘afbakbroodjes’ mee, altijd verpakt in plastic, bio of niet. En een hele zak koekjes, snoepjes en andere extra’s. Toch verruilen we met plezier het gemak van het prefab eten voor zelfgebakken brood en zoetigheden. Maar in de haven kiezen we toch nog even voor gemak en halen we verse croissants in het winkeltje. We hadden een pot kunnen meenemen maar krijgen een plastic zakje, een papieren alternatief hebben ze niet. De dag is al gestart met plastic. We kopen ook een herbruikbare fles versgeperst sinaasappelsap voor ons vieren, die standaard onderdeel kan blijven van het materiaal aan boord. Omdat we er allemaal zo gek op zijn hebben we in de supermarkt ook drie flessen ontbijtdrank gekocht, vol met vezels en fruit. Spijtig genoeg zullen de verpakkingen een groot deel van de vuilzak vullen. Mijn reisgenoten drinken koffie, verpakt in plastic, hoe anders. Als lunch bakken we tijdens het zeilen de lekkerste broodjes die ik in lange tijd gegeten heb. We eten er een stuk kaas bij (verpakt in plastic maar één gigantische blok voor heel het weekend in plaats van verschillende kazen in kleinere verpakkingen) en humus uit een plastic doosje (hadden we ook zelf kunnen maken maar je wil ook graag buiten zijn tijdens een zeiltrip).

Als nieuw zoet aan boord kiezen we voor kokosrotsjes waar je enkel suiker, drie eiwitten en kokosschilfers voor nodig hebt. Ze verkopen de koekjes ook in de supermarkt, verpakt in plastic…Omdat we de drie eierdooiers die overblijven niet weg willen gooien zoeken we op het internet een receptje om ze op een andere manier te verwerken en bakken we ineens ook appel-kaneelkoekjes. De laatste eierdooier gebruiken we om aioli te maken. Eten weggooien vinden we sowieso allemaal al not done. Voor het avondeten kiezen we een schotel van champignons in een saus van kruidenkaas. In de supermarkt betekent dat dubbel plastic: de champignons zitten in stevige plastic dozen en de kruidenkaas in een plastic pot. De salade die we erbij eten is een restje van thuis en zit ook verpakt in plastic. Losse salade is zelden te vinden in de supermarkt. Als dressing hebben we de aioli die we eerder maakten. We eten er vegetarische balletjes bij als extra. Heel lekker maar spijtig genoeg ook weer verpakt in een veel te groot plastic doosje. Er is ook nog puree van bio-aardappels die verpakt zitten in een plastic zak. De tweede fles frisdrank is ondertussen leeg en de vuilzak zit voor een derde vol. We merken nu al dat we een serieus pak minder afval zullen hebben dan voordien, maar dat het ook nog beter kan.

Eén van onze lekkere broodjes.

Zondag: Volkeraksluis – De Heen

Met zes beaufort in de zeilen vliegen we naar één van onze favoriete natuurplekjes in Zeeland: De Heen. Onderweg ontbijten we met zelfgebakken brood, kaas (uit de megaverpakking) en speculaaspasta (die al aan boord was in glas). De lunch is zo goed als afvalvrij met de rest van het brood, de eieren en het restje salade. Tussendoor eten we fruit en een hele hoop van de koekjes die we gebakken hebben. Vooral de chewy appel-kaneelkoekjes zijn een groot succes. Eenmaal aangemeerd maken we een heerlijke wandeling door het natuurgebied en daarna koken we aan boord een grote ovenschotel. De rijst zit spijtig genoeg in de kleine bekende voorkookzakjes, terwijl we ook een bulkverpakking konden kopen. Beter opletten volgende keer! Tomaten uit blik, een restje boontjes van thuis in een herbruikbaar (plastic!) doosje, courgette (per twee verpakt in plastic, waarom begrijp ik nog steeds niet), uien en look in plastic netjes en onze vaste waarde: de blok kaas. Met nog wat eieren erbij hebben we een vullende en lekkere maaltijd. We drinken thee, koffie en water uit brik. Al bij al toch niet al te veel afval vandaag.

Dit afval vloog van uit het water terug op het land.

Maandag: De Heen – Steenbergen – Haven Bruinisse

De zus van de kapitein gaf ons stengels rabarber mee die we samen met appels omtoveren tot een verrukkelijke crumble als ontbijt. De havermout die we daarvoor gebruiken kochten we in bulk maar toch nog in plastic, net als de grote zak rozijnen. Het zelfgebakken brood, gemaakt van de verschillende soorten bloem die we bij hebben, is ’s middags weer een groot succes. We hebben sowieso al na dag één besloten dat we nooit meer terug willen naar “afbakbroodjes”. Lang leve eigen brood! Terug in de haven verdelen we zoals steeds de restjes van het weekend zodat we ze thuis kunnen opeten.

In plaats van twee stampvolle vuilzakken hadden we dat weekend amper één volle zak afval, maar ik wil en kan meer doen. Het plasticprobleem is gigantisch en acuut. Actie is nodig, vanuit overheden, producenten en consumenten. Zelf creëren, producten in bulk kopen, alternatieve verpakkingen zoeken en geen frisdrank drinken, blijken de grootste winnaars te zijn als je als voedingsconsument minder plastic op de vuilnisbelt wil. En als je een beetje creatief kookt dan hoeven je smaakpapillen er helemaal niet onder te lijden, in tegendeel. Steeds minder en minder en minder afval? Challenge accepted!

Lees ook de blog over Plastic Ocean en de gevolgen van plastic op mens, dier en milieu.

Foto bovenaan: Natacha
Andere foto’s: GRF