Kairostijd als remedie tegen de ratrace

Soms is het leven even tijdloos. Dan stopt de klok haar eeuwige getik en verdwijn je in een universum waar tijd oplost in het niets. Het zijn die momenten waarin je volledig aanwezig bent in het nu en waarin haast en gejaagdheid niet meer bestaan. In the Flow, kan je het ook noemen. Niets moet en je hoofd krijgt ruimte. Heerlijk, toch? En je wordt er nog creatief van ook! Al is het in onze Time is money-wereld niet altijd gemakkelijk om de klok los te laten… Toen de warme stem van filosofe Joke Hermsen me onlangs over de radio vertelde dat er ook een woord bestond voor die staat van zijn, liet het me niet meer los. Lange leve Kairostijd!

We kennen allemaal Kronos, de oude Griekse god van de tijd die meestal afgebeeld wordt met een zandloper. Maar de vaak vergeten, jonge Kairos zorgt voor het tegengewicht: de relatieve tijd die we allemaal voelen maar moeilijk kunnen bevatten. Hij is de god die zorgt voor inspiratie, verandering en natural mystic, de juiste dingen op het juiste moment. Kairostijd bestaat in allerlei vormen en je kan het op verschillende manieren stimuleren. In plaats van heel de tijd op de klok te kijken kunnen we ons beter laten meeslepen door waar we mee bezig zijn. Ons concentreren op onze activiteit en onze agenda’s en altijd aanwezige klokken totaal negeren. Dan kom je in die bewuste flow en gaan er deuren open die je nooit in je geest verwacht had. Eén van de gemakkelijkste manieren om in een Kairosinterval terecht te komen is voor mij schrijven. Als ik aan een tekst werk verdwijnt de tijd meestal snel naar de achtergrond en kijk ik vaak pas naar de klok als ik klaar ben, als iemand me aanspreekt of als mijn alarm af gaat. Dat laatste zet ik soms als ik nog een afspraak heb na het schrijven. Anders zou ik gewoon doorgaan. In die tijdloosheid stromen de woorden eruit als water.

Ook in de natuur kan Kronos verdwijnen. Zowel tijdens een wandeling door het bos, op de zeilboot met rond ons het eindeloze water, als bij het tuinieren in de moestuin. Zaadjes zaaien, onkruid wieden, bonen oogsten: ik kan niet meer tellen hoeveel keer ik verbaasd was dat het al zo laat was. Tegelijk ben ik dan fier op mezelf. Ik kan soms echt een overdreven planner zijn en geniet dan van de deugd en het plezier van spontane Kairostijd. Soms zoek ik het speciaal op met dingen waarvan ik weet dat ze Kairos verleiden. Uren aan een stuk in de keuken staan koken hoort daar ook bij. Tot groot plezier van mijn geest, smaakpapillen, partner en vrienden.

Spontaan of gepland: het maakt niet uit. Joke Hermsen roept ook op tot intensief niets doen. En als we het daar te druk voor hebben dan moeten we het maar inplannen. Stiltemomenten, meditatie, in de zetel hangen of dagdromen in een park: we hebben ze nodig om te herbronnen en ruimte te maken voor oplossingen en ideeën. Zonder de constante aanwezigheid van schermen en andere technologie. Dat laatste is voor mij persoonlijk geen probleem, ik vind het heerlijk om mijn smartphone een paar dagen uit te schakelen, maar dolce far niente vind ik thuis nog steeds moeilijk. Mezelf rust gunnen waarin ik niets dóe staat lijnrecht tegenover mijn actieve, efficiënte zelf. Er is toch altijd iets belangrijkers te doen? Tegelijk besef ik meer dan ooit dat veel teachers gelijk hebben: je hebt ‘niets doen’ nodig om op te laden en (mentaal) gezond te blijven. Is dat niet belangrijker dan alles wat we zogezegd allemaal moeten doen? Al is het maar dat je tijdens het wachten op de trein naar de sporen staart in plaats van de laatste meldingen op je smartphone te checken. Wachten kan een vorm van Kairostijd zijn. Als je geen ‘lege tijd’ inbouwt blijven je gedachten en problemen zich opstapelen in je hoofd. Zonder ruimte kom je niet tot oplossingen en blijf je proppen tot je lichaam je zelf tot rust dwingt. Het is niet voor niets dat er zoveel burn-outs zijn in onze overvolle wereld… Wanneer verlies jij Kronos uit het oog?

Zonder ‘niets doen’ kan er geen Kairostijd zijn. Als ons hoofd te vol is, geraakt onze geest niet in the flow en wordt het heel moeilijk om bewust aanwezig te zijn in het nu. Ik prijs me gelukkig dat Kairos afgelopen weekend met ons meeging naar de natuur. Opstaan en slapen op het ritme van onze interne klok, doen wat goed voelt zonder te denken aan later, uren kokerellen en dan pas beseffen dat het al bijna donker is. Het bos intrekken zonder gsm of horloge, met op de achtergrond het warme gevoel dat de hele avond leeg is. Klaar om niets te doen, of juist waar ik op dat moment zin in heb. De hele nacht aan het kampvuur zitten. Praten met gelijkgestemden, maar ook turen in het troostende en fascinerende vuur.
Thuis is het moeilijker, maar het lukt me ondertussen af en toe om gewoon buiten te zitten, of in bad zonder boek. Dan kan ik net zoals tijdens het schrijven of tuinieren eventjes ontsnappen aan de klok waaraan ik zo hard gebonden ben. Gegarandeerd dat ik me nadien rustiger en gelukkiger voel. Tip: hou een papiertje bij de hand om ideeën en ingevingen op te schrijven. Het is tijdens de Kairostijd dat de beste naar boven komen.

Joke Hermsen publiceerde recent het boek Kairos. Ik heb het nog niet gelezen, maar het lijkt me een bron van inspiratie te zijn. 

Foto: met dank aan Nik. Op stap met de honden in de Ardennen, zonder besef van tijd. Zouden zij in een constant Kairosinterval leven?