Wetenschappers zijn het er unaniem over eens: er zijn dringend drastische maatregelen nodig om de gevolgen van de klimaatopwarming binnen de perken te houden. Volgens onderzoek van de globale non-profit organisatie EAT is ons wereldwijde voedselsysteem dé sleutel om het probleem aan te pakken. Tegelijk is het ook de ideale oplossing om de toenemende welvaartsziektes te voorkomen. Waar wachten we nog op?
Voedselproductie bedreigt wereldwijd onze ecosystemen. We botsen op de grenzen van de planeet en op die van onze gezondheid. Als we verder doen zoals vandaag, dan halen we de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de VN en die van het klimaatakkoord in Parijs zelfs niet. Daarnaast vormen ongezonde diëten, zowel door voeding van lage kwaliteit als door overvoeding, een grotere kans tot overleiden dan onveilig vrijen, drugs, alcohol en tabak samen. Door duurzaam om te gaan met voedselproductie, kunnen we zowel het milieu als onze eigen gezondheid redden.
EAT publiceerde recent een rapport over de link tussen duurzame voedselproductie en onze gezondheid. Daar werkten zevenendertig vooraanstaande wetenschappers aan mee uit zestien verschillende landen. Hun conclusie is dat we een radicale transformatie nodig hebben van het globale voedselsysteem. Anders zullen we binnenkort op een serieus gedegradeerde planeet wonen waar mensen steeds meer zullen leiden onder slechte voeding en ziektes die we eigenlijk kunnen voorkomen.
Win-win dieet voor mens en planeet
Om de gevolgen van de klimaatopwarming onder het catastrofale niveau te houden stelt de commissie vastomlijnde grenzen voor om de voedselproductie te regelen. Als we de klimaatdoelstellingen voor 2050 willen halen moet er onmiddellijk ingegrepen worden op zes niveaus: de uitstoot van broeikasgassen, het gebruik van landbouwgrond, water, stikstof en fosfor en het verlies aan biodiversiteit.
De commissie focust op de volledige bevoorradingsketens en consumptie van voedingsproducten. Uit de meeste onderzoeken kwam naar voor dat voornamelijk plantaardige voeding met minder dierlijke producten zowel voordelen heeft voor onze gezondheid als voor het milieu. Het is een win-win dieet, goed voor mens en planeet.
Dat is een groot verschil met het gemiddelde dieet van vandaag. Globaal eten we bijna drie keer zoveel vlees en zetmeelrijke groenten (zoals aardappelen) dan gezond is. Ons zuivelgebruik mag minstens met de helft naar beneden. De hoeveelheden volle granen, zaden, noten, groenten, fruit en peulvruchten moeten bij iedereen serieus omhoog. Volgens het onderzoek van EAT kunnen we door een omschakeling naar dit dieet wereldwijd ongeveer elf miljoen sterfgevallen per jaar voorkomen.
Wie meer wil weten over de link tussen een (hoofdzakelijk) plantaardig dieet en gezondheid verwijs ik graag door naar het artikel dat ik recent schreef voor Knack Weekend.
Vastomlijnde doelstellingen
Er zijn genoeg data en onderzoeken die aangeven dat we nu meteen actie moeten ondernemen. Als we niets doen tegen het misbruik van de aarde vergroten we alleen maar de kans op serieuze en zelfs desastreuze gevolgen. De onderzoekers van EAT zijn zich er van bewust dat er geen silver bullet solutions zijn voor het probleem en dat er veel politieke wil, middelen en hard werk aan te pas zullen komen. Daarom stellen ze vijf concrete strategieën voor die overheden kunnen omzetten in de praktijk:
- Het zoeken naar internationaal en nationaal engagement voor een shift naar een gezond dieet
- Reoriënteren van landbouwprioriteiten: van hoge hoeveelheden voedsel naar gezonde voeding
- Duurzame intensivering van voedselproductie om hoge kwaliteit op te leveren
- Sterk en gecoördineerd bestuur van het land en de oceanen
- Voedselverspilling minstens halveren, in navolging van de ontwikkelingsdoelstellingen van de VN
De details van de strategieën kan je lezen in het (heel mooi vormgegeven) rapport van EAT.
Ondanks de onweerlegbare bewijzen zijn er nog steeds veel politici (en anderen) die het klimaatopwarming en de desastreuze gevolgen daarvan minimaliseren of ontkennen. In mijn ogen is dat misdadig. Ze zullen de geschiedenis ingaan als zij die aan de verkeerde kant stonden. Ze zetten geld nog steeds boven welzijn. Hebzucht boven gezond verstand. Kortetermijndenken boven toekomstvisie.
Om écht een grote omkeer te maken moeten we dus globaal samenwerken, van kweker tot consument. Luisteren naar de adviezen van wetenschappers en radicaal kiezen om de ontkenners aan de kant te schuiven. Bewuste keuzes maken die positieve gevolgen hebben voor de planeet en onze gezondheid. Verder kijken dan de kneuterige belangen waar veel machtshebbers voor pleiten en the bigger picture zien. We hebben alles te verliezen, en alles te winnen.