Onze buurt: waar zelfvoorzienend leven bijna vanzelfsprekend is

Zo zelfvoorzienend mogelijk leven: het is misschien wel de belangrijkste reden waarom we ons landje kochten in Portugal. De grond en het klimaat lenen zich uitstekend om zelf te kweken. Zowat iedereen in onze directe omgeving heeft dieren en een moestuin. Ja, ze kopen – net als wij – pasta, rijst en toiletpapier in de supermarkt, maar groenten, fruit, zuivel en vlees komen heel vaak van eigen erf. YouTube staat vol met filmpjes van stedelingen die – net als wij – off grid gaan wonen en zo zelfvoorzienend mogelijk leven, terwijl het in onze buurt bijna vanzelfsprekend is, zeker niet speciaal.

We zijn trots op onze moestuin met bedden en paadjes. De groenten doen het goed en we leven in overvloed. Mensen uit België geven ons schouderklopjes voor de mooie oogst, tegelijkertijd geven onze dorpsgenoten ons bakken vol fruit en als ze konden liefst ook groenten, maar die hebben we zelf. In plaats van afgebakende moestuinen met paden, verdelen zij hun halve of hele voetbalvelden in grote vakken en zetten er ontzettend veel planten op. Als we bij iemand (nieuw) op het erf/land komen, is het de gewoonte om eerst even te laten zien wat er staat. Meestal staan we dan bovenaan de heuvel te observeren en voorziet de trotse eigenaar ons van uitleg en commentaar. In het Portugees welteverstaan, want dat kunnen we intussen goed genoeg om zulke gesprekken te voeren.

Maïs, pompoen, meloen en (zoete) aardappel krijgen de grootste veldjes. Daarnaast groeit nog een uitbundige mix van komkommer, tomaat, paprika, aubergine, kool, zonnebloemen en allerlei soorten pepertjes. En tussenin staan de overvolle fruitbomen waar we de zoetste en sappigste vruchten van krijgen. Groeit er ergens iets wat niets eetbaar biedt? Weg ermee! Zo zeiden ze al vaker dat we de oude populier beter konden vervangen door iets met vruchten. Wij laten hem liefst tot in de eeuwigheid staan.

En dan zijn er natuurlijk ook de dieren. Vegetariër zijn is in ons dorp nog iets bizar. Geen enkel restaurant serveert er iets vegetarisch, op de pizzeria na (die ook bakker, ijssalon én café is). Onze buren maken er soms grapjes over wanneer ze met smaak een kip verorberen die de dag voordien nog rondscharrelde op de patio. Als je dan toch vlees eet, dan is deze manier misschien wel de enige die te verantwoorden is. Veel mensen in onze buurt hebben naast kippen ook konijnen, eenden, kalkoenen, fazanten, parelhoenen, duiven, geiten, schapen, varkens (en katten, honden, paarden en enkele pauwen, niet om te eten). Melk hebben ze als de lammetjes wat groter worden en er overschot is. En verse kaas maken veel mensen zelf.

Bij ons is de eerste kip beginnen leggen. We krijgen van haar kleine, volmaakte en smaakvolle eitjes. Het is een groot plezier om onze kippen en eenden bezig te zien. Ik zou er de hele dag naar kunnen kijken! De eendenkuikens zijn intussen flink gegroeid en eten hun buikjes rond met de zonnebloempitten, koolbladeren, sla, tomaten, courgettes en meloenen (verwend pluimvee) die we hen geven. Dat de haan me elke ochtend wakker maakt door enkele keren hees te kraaien, vind ik eerder fijn dan vervelend. Het is een trotse, stevige kerel geworden met een mooie kam en glanzende veren. De dieren brengen meer leven op de boerderij en daar kunnen we alleen maar heel blij mee zijn.

Wij, en met ons de meeste mensen die er filmpjes over maken, hebben bewust gekozen voor een ander leven. De meesten onder ons hebben voldoende financiële buffer voor de opstartfase en proberen intussen iets op te bouwen waardoor ze zo onafhankelijk mogelijk zijn. Voor onze buren is de motivatie helemaal anders. Zij doen het meestal uit noodzaak, gecombineerd met passie. De lonen liggen hier erg laag. Ook al is het hier voor Noord-Europeanen een stuk goedkoper dan in hun thuisland, in vergelijking met wat de meeste mensen hier verdienen, blijft het leven ontzettend duur voor de gemiddelde Portugees. Groenten, fruit en dieren kweken heeft een prijskaartje, maar dat valt in het niets als je dat vergelijkt met de winkel. Als je weinig geld hebt, kan je nog wel tijd investeren. Bovendien geeft steeds meer zelfvoorzienend leven onbeschrijflijk veel voldoening en onafhankelijkheid. Het brengt me een rijker gevoel dan ooit tevoren. Naast de overvloed aan eten blijven de waterputten zelfs midden zomer nog vlot bijvullen en hebben we eindeloos veel stroom door de zonnepanelen op de camper.

Tegelijk zie je dat ze het ook graag doen; buiten werken en hun eigen voedsel kweken. De passie spat eraf en laat zich proeven in de vruchten. Tot ‘s avonds laat zijn ze bezig met hun hakken en kleine tractors om de veldjes van onkruid te ontdoen of toch nog een extra rij pompoenen te planten. Ze weten perfect wanneer de beste momenten zijn om te zaaien, planten en oogsten. Dat het gekoppeld is aan de maanstanden is voor hen vanzelfsprekend. In veel winkeltjes verkopen ze dan ook de Borda D’Água, waar onder andere per maand en maanstand in staat wat je dan best kan doen in de moestuin, de boomgaard en het veld. Natuurlijk heeft de maan invloed! Maar dat zijn heel veel mensen vergeten.

Met ecologische voetafdrukken zijn ze in onze omgeving niet bezig, maar naar mijn bescheiden mening is die van hen dan ook erg laag. In groenten (ook voor de dieren), fruit, vlees (en soms zuivel) voorzien ze zelf. Transport en wegwerpverpakkingen zijn er niet. Op vakantie gaan de meeste mensen die dieren hebben niet en zij die toch gaan rijden vaak naar de Algarve. Voor hen heel normaal en zonder klimaatmotief of ecologische dogma’s, terwijl ze voor ons op verschillende vlakken grote voorbeelden zijn, zonder het te beseffen. Zij vinden het heel gewoon dat ook wij zoveel mogelijk in ons eigen voedsel zullen voorzien en zouden het zelfs vreemd vinden als we dat niet zouden doen.

De miljoenen filmpjes op YouTube zijn inspirerend, maar absoluut niet vernieuwend. Eerder terug naar hoe het was en in veel streken nog steeds is. Ik denk dat de meeste mensen uit onze buurt raar zouden opkijken als ze wisten dat er zoveel mensen ‘mee bezig zijn’ en uren spenderen aan het documenteren van hun boerderij(tje) om dat te delen op het internet. Mij stelt het – los van hun motivatie – gerust dat zij het hier allemaal al eeuwen succesvol doen. Het geeft me vertrouwen in de toekomst en inspiratie om onze technieken aan te passen aan wat onze buren generaties lang aan elkaar doorgaven. Van hen leren en daar letterlijk de vruchten van mogen plukken, is een zegen.

Foto bovenaan: een van de mandjes vol tomaten die we wekelijks kunnen uitdelen.